Puer aeternus-Τρίτο μέρος (69)

Συνέχεια από:Σάββατο, 27 Φεβρουαρίου 2016

Puer aeternus-Τρίτο μέρος

«Το βασίλειο άνευ χώρου» (Bruno Goetz)

8 Σύγκρουση και παράνοια ιγ

Σε αυτό το κοινωνικό επίπεδο βλέπουμε μια εξέλιξη απολύτως παράλληλη προς αυτή ενός νευρωτικού ατόμου. Γιατί αυτό που σε μια νεύρωση αναδιατάσσεται,είναι πράγματι κάτι δημιουργικό. Αν όμως δεν διαπιστωθεί πως είναι τέτοιο, προετοιμάζει μια κατάρρευση. Αν στραφεί όμως κανείς σε αυτό με προσοχή, τότε αυτό που αρρωσταίνει είναι και αυτό που θεραπεύει. Στο μυθιστόρημα του Goetz γίνεται σαφές, πως το ρομαντικό, θρησκευτικό elan vital που ήταν το υπόβαθρο του εθνικοσοσιαλισμού, θα μπορούσε να επιφέρει στους  Γερμανούς μια τεράστια πολιτισμική ανανέωση και μεγάλη πρόοδο στην εξέλιξη της συνειδητότητας. Ως αποτέλεσμα όμως μιας λανθασμένης στροφής, η ενέργεια αυτή οδηγήθηκε προς τα έξω, σε εξωτερικούς πολιτικούς στόχους, και επέφερε το αντίθετο, με μια τρομακτική καταστροφή. Αναφέρομαι στους Γερμανούς, διότι το βιβλίο εκδόθηκε στην Γερμανία. Το πρόβλημα όμως είναι διαδεδομένο. Το συναντούμε και στην Αμερική, κυρίως ανάμεσα στους εφήβους και νεαρούς εγκληματίες. Έχει διάφορες αποχρώσεις σε διάφορες χώρες. Είναι όμως ένα μοντέρνο πρόβλημα που δεν περιορίζεται στην Γερμανία, αν και στην Γερμανία, ως «locus minoris resistentiae», φάνηκε για πρώτη φορά. Όλοι μας υποφέρουμε από αυτό με διαφορετικές παραλλαγές.

Αν η εμφάνιση του νέου θεού γινόταν αντιληπτή εσωτερικά και πραγματοποιούνταν εσωτερικά, θα οδηγούσε στην ανακάλυψη τού ασυνειδήτου και στην ανάγκη δημιουργικής στροφής προς το προσωπικό ασυνείδητο. Ένας von Spät όμως, ο οποίος ενσαρκώνει την αιώνια παραπλάνηση, με την οποία μετατρέπει μια μοναδική εσωτερική εμπειρία σε μαι εξωτερική συλλογική τάξη, έσυρε τους Γερμανούς σε ένα μοιραίο φαύλο κύκλο. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα επειδή έκτισαν πάλι κτίρια με αρχιτεκτονική ροκοκό, όλα άσπρα και ροζ, και τα καμένα ερείπια είναι από κάτω. Γι’ αυτό καί προς μια νέα καταστροφή-εφόσον μερικοί άνθρωποι (και εμείς) δεν βλέπουν προς τα που πάνε. Στην Ιταλία και τις άλλες μεσογειακές χώρες η "τρύπα στη σκάλα» είναι πιο  μικρή,αλλά υπάρχει, γιατί ο άνεμος αυτός φυσάει παντού, ακόμα και νότια των Άλπεων.

Πριν παραθέσω την περίληψη του τέλους του διηγήματος, θέλω να αναφερθώ στο όνομα Λι. Όταν γράφει Φο είναι σαφές πως αναφέρεται στον Βούδα. Στην περίπτωση του Λι όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Στο λεξικό της κινέζικης γλώσσας υπάρχουν αμέτρητα Λι, και δεν είναι ξεκάθαρο ποιο εννοεί ο συγγραφέας. Το πιο πιθανό είναι πως έχει την σημασία «λογική, σωφροσύνη, τάξη», γιατί ο Μελχιόρ παριστάνει την μορφή του εγώ που ταλαντεύεται μεταξύ των δυο αντίθετων, Φο και von Spät. Ο Λι, η «λογική» δηλαδή ταιριάζει στο εγώ καλύτερα από άλλες σημασίες. Ο Μελχιόρ είναι χημικός, επιστήμονας δηλαδή. Μέχρι την στιγμή που βρέθηκε ανάμεσα στις δυο αυτές δυνάμεις, μπορούμε να πούμε πως ήταν πράγματι ένας καλλιεργημένος, λογικός επιστήμονας. Αντιπροσωπεύει δηλαδή την λογική ή την συνείδηση η οποία σκίζεται μεταξύ των αντιθέτων. Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε τι ανακάλυψε μια κοπέλα που συμμετείχε σε ένα από τα σεμινάρια με θέμα τον Puer: τα κρυμμένα σημάδια που βρίσκει κανείς στους πολύτιμους λίθους, τα σχήματα σε ένα οπάλιο ή όνυχα, που έχουν συχνά ένα σκοτεινό σχήμα, είναι προφανώς η βάση για τον σχηματισμό της λέξης Λι, η οποία σημαίνει ‘λογική’. Για να το καταλάβουμε αυτό πρέπει φυσικά να σκεφτόμαστε με κινέζικες έννοιες. Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με τον μύθο, όλες οι πολιτισμικές μορφές συμπεριφοράς, προσλήφθηκαν από τις στροφές των μεγάλων ποταμών της Κίνας. Αυτούς τους μαιάνδρους είχαν ζωγραφίσει πάνω στον χάρτη της Κίνας. Αυτοί συμβολίζουν την καλλιεργημένη επιφάνεια της κινέζικης γης. Συνείδηση για τους Κινέζους σημαίνει παρουσία ή αντίληψη των κρυμμένων σχημάτων της φύσης.

Οι Κινέζοι, οι λαοί της Ανατολής γενικά, αλλά και κατά περίεργο τρόπο και οι Γερμανοί, δεν ενδιαφέρονται για την αιτιώδη λογική. Επικρατεί μια φυσική τάση προς συνειδητοποίηση των μορφών του Τάο. Αυτή είναι μια αντίληψη μέσω οιωνών. Την ίδια στιγμή προκύπτει και μια αντίληψη της συγχρονότητας και των ανάλογων εικόνων. Εντός αυτής της θεώρησης, τα κρυμμένα σχήματα μέσα σε μια πέτρα αντιστοιχούν στην λογική. Στο βιβλίο όμως υπάρχει και μια άλλη μοιραία σύνδεση σκέψεων. Γιατί όταν συνδέσει κανείς το Φο με το Λι, προκύπτει η λέξη «foli(e)»-παράνοια. Επειδή στο μυθιστόρημα αυτό ο συγγραφέας προβλέπει το ξέσπασμα μιας μαζικής ψύχωσης, είχε στο μυαλό του μάλλον αυτή την σύνδεση.

Το τέταρτο μέρος του βιβλίου ξεκινά με το κεφάλαιο «Οι μεταμορφώσεις του έρωτα». Ο Μελχιόρ, που τώρα ονομάζεται Λι, περπατά πάνω στην ηλιοκαμένη γη. Αισθάνεται ένα με την φύση. Του φαίνεται πως ο δρόμος κάτω από τα πόδια του είναι ένα ζωντανό σώμα. Όπου και να γυρίσει αισθάνεται σάρκα που αναπνέει. Τα δέντρα έγιναν γυμνά κορμιά. Από τον ουρανό ενσκύπτει ένα φωτεινό πρόσωπο. Από παντού τον καλούν φωνές. Αφήνεται να πέσει με τα χέρια του απλωμένα. Το ποτάμι πάνω στο οποίο περπάτησε ξεχύνεται πέρα από τις όχθες του, τον περιβάλλει με απαλά κύματα και τον παρασύρει μαζί του. Το σώμα τού Λι επεκτείνεται και συνενώνεται με τον χώρο, υπερίπταται πάνω από την γη, μέχρι η γη να τον καλέσει πίσω με μια κραυγή. Και πάλι πέφτει, μια παθιασμένη γυναίκα στριμώχνεται στο κορμί του, γίνεται όλο και πιο μεγάλη και ισχυρή. Γύρω από την γυναίκα φυτρώνει μια αίθουσα με λευκούς κίονες, η οποία γεμίζει με μικρές φλόγες και καπνισμένο φως. Ακούγονται σιγανά τύμπανα, και το κορμί του Λι μετατρέπεται σε κορμί γυναίκας. Η σύντροφος του γίνεται ένας γίγαντας που τον επιβαρύνει πάρα πολύ. Από αυτή τη στιγμή η μια μεταμόρφωση φέρνει την άλλη. «Με κάθε νέο αγκάλιασμα, βρισκόταν σε νέους χώρους και νέα κορμιά. Πότε ήταν σκλάβος, που ο βασιλιάς τον φιλούσε ενώ βρισκόντουσαν σε μια πολύ ζεστή σκηνή, πότε ήταν μια πόρνη του στρατοπέδου, πάνω σε ένα τύμπανο, κάτω από τα κορμιά στρατιωτών που μύριζαν αίμα. Πότε ήταν ιερέας σε ένα αρωματισμένο κρεβάτι μιας εύθραυστης γυναίκας.  Στο τέλος μεταμορφώνεται σε ένα ζευγάρι χωρικών με μαύρα μαλλιά, σε αγαπητική αγκαλιά, το οποίο θυσιάζουν ιερείς πάνω σε ένα βωμό. Και πάλι μεταμορφώνονται όλα σε βροχή που αποτελείται από το αίμα του. «Ζούγκλα με χιλιάδες μέλη από γιγαντιαία δέντρα που σαλεύουν» αναδύεται, ένας πάνθηρας βυθίζει τα τεράστια νύχια του στην σάρκα του Λι, «μια τελευταία κραυγή, και ο Λι έγινε σκόνη μέσα στο κενό...Πέφτοντας με μεγάλη ταχύτητα ξαναβρέθηκε. Μέσα σε ένα δευτερόλεπτο βυθίστηκε σε όλους τους χώρους, στους οποίους τον είχε οδηγήσει το παιχνίδι του». Ο Λι ξυπνά πάνω σε ένα μαξιλάρι από σύννεφα, στεφάνια από λουλούδια περιβάλλουν το στρατόπεδο, ο Φο κοιμάται στο πλευρό του, το σώμα του είναι γεμάτο γοητεία, ώστε ο Λι ξεσπά σε δάκρυα. Ο Φο ανοίγει τα μάτια του, και μαζί του ξυπνούν όλοι οι σύντροφοι, οι οποίοι ξεφυτρώνουν από τα νέφη τους μέσα στο πρωινό.

Από την περιγραφή αυτή βλέπουμε πως το βασίλειο και η εξουσία του Φο, είναι το ίδιο κυρίαρχη, ισχυρή και απόλυτη, όσο και η εξουσία του von Spät. Γιατί τώρα ο Λι απορροφάται από την γη και την αρχή της αιώνιας μεταμόρφωσης; Η κυρίαρχη κινητήρια δύναμη αυτής της αρχής είναι ο Έρως ή μάλλον η σεξουαλικότητα με όλες τις μορφές της.  

Συνεχίζεται