Θεολογία του Ηλεκτρισμού 2

Συνέχεια απο:Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2016

Περί συνάντησης και αντιπαράθεσης της θεολογίας και της φυσικής επιστήμης κατά τον 17^ο και 18^ο αιώνα

Theologie der Elektrizität

Zur Begegnung und Auseinandersetzung von Theologie und Naturwissenschaft im 17. und 18. Jahrhundert

του Ernst Benz 
στο Abhandlungen der Geistes- und Sozialwissenschaftlichen Klasse, Jahrgang  1970, Nr. 12

Κεφάλαιο Ι

Rudolf Goclenius και Athanasius Kircher

Είχε απομείνει στην φυσική επιστήμη και φυσική φιλοσοφία τού 17^ου και 18^ου αιώνα να καταπιαστεί με τις συσχετίσεις αυτές, βασιζόμενη στην νέα επιστημονική συνείδηση που μόλις είχε ξυπνήσει. Αυτό συνέβη κυρίως στο πεδίο τής ιατρικής.

Ήδη ο Παράκελσος είχε αρχίσει να δοκιμάζει την θεραπευτική δύναμη τού μαγνήτη και να χρησιμοποιεί θεραπευτικά τον μαγνήτη. Αυτά τα εναύσματα δεν χάθηκαν πια ποτέ, αντιθέτως εξελίχθηκαν στην εσωτεριστική ιατρική και φυσική φιλοσοφία τού Jakob Boehme και των Ροδόσταυρων. Στην ιστορία τής ακαδημαϊκής επιστημονικής ιατρικής, η θεραπευτική αυτή χρήση του μαγνητισμού εμφανίζεται μόνο σποραδικά. Ο σημαντικότερος προκάτοχος τού Mesmer δρούσε στο πανεπιστήμιο τής πόλης Marburg, ο Rudolf Goclenius der Jüngere (ο νεότερος), καθηγητής φυσικής και ιατρικής από το 1608. Ήταν ένας καθαρόαιμος καμπαλιστής, αστρολόγος και χειρομάντης, και μυημένος σε όλες τις απόκρυφες τέχνες. Το 1609 έγραψε ένα βιβλίο για την μαγνητική θεραπεία τών πληγών, όπου παραθέτει την θεραπευτική χρήση του μαγνήτη, με μια μορφή πολύ περίεργη για τίς μέρες μας- ως αλοιφή όπλου (unguentum armarium)- με την βοήθεια της οποίας θα μπορούσαν να θεραπευτούν πληγές από χτυπήματα και μαχαιρώματα. Το βιβλίο του Goclenius είναι μεγάλης σημασίας, καθώς περιέχει μια ολοκληρωμένη φυσικοφιλοσοφική διδασκαλία περί μαγνητισμού. Σημείο εκκίνησης είναι  η διδασκαλία, πως ολόκληρη η φύση διαποτίζεται από μια μυστική δύναμη έλξης και άπωσης, η οποία συγκρατεί τον κόσμο στο εσωτερικό του. «Σε όλα τα πράγματα του σύμπαντος υπάρχει εκ γενετής μια ιδιότητα αμοιβαίας κοινωνίας-consortium- και χωρισμού -dissidium- δια της οποίας  μεταβάλλονται και επηρεάζονται αμοιβαία, χωρίς κάποια ορατή επαφή, όπως μας το μαρτυρεί η εμπειρία. Η έρευνα και η γνώση αυτών των ασαφών και στο μεγαλείο τής φύσης βαθιά κρυμμένων ιδιοτήτων και δυνάμεων, ονομάζεται φυσική μαγεία (magia naturalis). Έχει την πηγή της στήν συμπάθεια των πραγμάτων, και όποιος αναγνώρισε την συμφωνία και την διαφωνία τους, θα ονομαστεί γνώστης τής μαγείας. Ο γνώστης της μαγείας μπορεί, εάν την χρησιμοποιήσει με τρόπο απόκρυφο, να προκαλέσει αξιοθαύμαστα και για τον κοινό πληθυσμό απίστευτα φαινόμενα, τέτοια που να πιστεύει κανείς πως μπορούν να τα κάνουν μόνο οι δαίμονες, κυρίως επειδή ο τρόπος της πρόκλησής τους είναι τελείως άγνωστος. Αυτό το μυστήριο όμως, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η επιστήμη περί συμπάθειας και αντιπάθειας των ανώτερων και κατώτερων πραγμάτων.»

Η διδασκαλία αυτή περί συσχέτισης τού κάτω και τού πάνω στο σύμπαν, συμπυκνώνεται στον Goclenius στην αντίληψη πως ολόκληρο το σύμπαν σχηματίζει ένα μεγάλο ζωντανό οργανισμό. «Όλα τα μέρη αυτού του κόσμου μας βρίσκονται μαζί σαν μέλη ενός ζωντανού οργανισμού-animal- και εξαρτώνται από μια πηγή και μια αρχή. Συνδέονται εσωτερικά δια της μιάς φύσης μεταξύ τους, όπως σε εμάς τους ανθρώπους ο εγκέφαλος, η καρδιά, οι πνεύμονες, το συκώτι και τα άλλα μέρη ασκούν μια αμοιβαία ελκτική δύναμη μεταξύ τους, και αλληλοβοηθιούνται, ώστε όλα να πάσχουν όταν πάσχει το ένα. Έτσι λειτουργούν και τα μέλη αυτού του τεράστιου ζωντανού οργανισμού, δηλαδή όλα τα μεταξύ τους συνδεδεμένα σώματα αυτού του κόσμου ασκούν και πάσχουν ένα αμοιβαίο επηρεασμό και μεταβολή στην φύση τους, και από την κοινή συγγένεια προκύπτει μια κοινή αγάπη, και από αυτή την κοινή αγάπη μια αμοιβαία έλξη (communis attractio). Για τον λόγο αυτό ο μαγνήτης ελκύει τον σίδηρο, ο ήλιος πολλά άνθη, για τον λόγο αυτό τα ηλιότροπα άνθη ακολουθούν την κίνηση του ήλιου και τα σεληνότροπα την κίνηση της σελήνης. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε πάνω στην γη να θεωρήσουμε τον ήλιο, τη σελήνη και τα άλλα άστρα,  αλλά με βάση την κατασκευή της γης. Στον ουρανό όμως μπορούμε να θεωρήσουμε τις πέτρες, τα φυτά και τα ζώα, βάσει της φύσης και της γνώσης του ουρανού. Με το τρόπο αυτό μπορεί κανείς να γνωρίσει και να ερευνήσει στην χαμηλότερη περιοχή το ύψιστο και στην ύψιστη περιοχή το χαμηλότερο. Με κάποιο μοιραίο νόμο, ο Θεός όρισε το κατώτερο να υπηρετεί το ανώτερο» (de magn. cura vuln. p. 15).

Το εκτενέστερο έργο περί μαγνητισμού κατά τον 18^ο αιώνα προέρχεται από τον μεγαλύτερο φυσικό και θρησκευτικο-πνευματικό ερευνητή τού τάγματος των Ιησουιτών, τον Athanasius Kircher, που το 1643 εξέδωσε το έργο "Magnes sive de arte magnetica opus tripartium"

Συνεχίζεται