Συνέχεια από:Παρασκευή 15 Ιουλίου 2016
Πλατωνισμός στον Χριστιανισμό.
Του Werner Beierwaltes.
Η Θεολογία του Διονυσίου θα ήταν αδύνατη χωρίς την
φιλοσοφία τού Πρόκλου. Αυτό αφορά τόσο συγκεκριμένους όρους, όπως επίσης και
την γλωσσική μορφή με την οποία εκφράζεται η σκέψη του. Ότι ο Διονύσιος, στην
δομή τού στοχασμού του και στην γλώσσα του, στην προσπάθειά του να προτείνει
έναν περιορισμό και έναν καθορισμό τού "Είναι" του Θεού επηρεάστηκε
καθοριστικά απο τον Πρόκλο είναι πέραν πάσης αμφιβολίας! Μία αναστροφή αυτής
της σχέσης-δηλαδή : μήπως ο Διονύσιος επηρέασε τον Πρόκλο-είναι τόσον όσον
αφορά το περιεχόμενο, όσο και ιστορικά, αδύνατη! Μελετητές οι οποίοι γνωρίζουν
τόσο την Χριστιανική παράδοση όσο και την καθαρά νεοπλατωνική απέδειξαν
πειστικά, πόσο σε θέματα αποριών και κεντρικών εννοιών, είναι καθοριστική η
εξάρτηση του Διονυσίου απο τον Πρόκλο.
Σχετικά λοιπόν μ'αυτή την ισχυρή
επήρρεια που άσκησε στον Διονύσιο, μία φιλοσοφία την οποία κατενόησε μ'έναν
λίγο πολύ βαθύ τρόπο και με μεγάλη ακρίβεια, αναδύεται η ερώτηση εάν και σε
ποιό μέτρο όλο εκείνο που θεωρήθηε απο αυτόν Χριστιανική σκέψη ή αποκάλυψη θα
μπορούσε να κερδίσει ένα δικό του κεκτημένο ακριβώς μέσω μορφών σκέψης και
"φιλοσοφικών εννοιών" και εάν αυτό το Χριστιανικό στοιχείο, λόγω της
κυριαρχίας τής φιλοσοφικής προ-γνώσεως, πρό-νοιας, δέν θα μπορούσε να
καθιερωθεί καθόλου. Μπορούμε να δούμε την Θεολογία του Διονύσιου σαν μία
πετυχημένη σύνθεση, ή ακόμη περισσότερο, σαν μία συμβίωση της ελληνικής
μεταφυσικής και της Χριστιανικής Θεολογίας; Μπορούμε να πούμε πάντως ότι αυτή η
μορφή Θεολογίας αντιπροσωπεύει το πιό παοωθημένο παράδειγμα μίας "ελληνικοποιήσεως
του Χριστιανισμού" . Δέν εννοούμε αυτή την έκφραση με την υποτιμητική
σημασία η οποία ταυτίζει άμεσα την ελληνικοποίηση με την εκκοσμίκευση, με την
μόλυνση με το "εθνικό" και επομένως με την καταστροφή της
Χριστιανικής ιδιαιτερότητος. Καθώς η Θεολογία δέν ειναι ούτε επιθυμεί να
παραμείνει ένας φιντεϊσμός χωρίς έννοιες (ένας ζηλωτισμός). Κάτι που θα
την έφερνε σε αντίφαση με την ίδια της
την φύση, η οποία μας φανερώνεται στην ίδια την λέξη. Έχει ανάγκη λοιπόν μία
μορφή στοχασμού και ένα ένδυμα εννοιολογικό το οποίο θα της συμπαρίσταται, μέσω
του οποίου θα μπορεί να μεσολαβηθεί αυτό που είναι άλλο σε σχέση με την
έννοια-όπως για παράδειγμα η ιστορία του Θεού η οποία απεκαλύφθη στον κόσμο
στον λόγο της Κ.Δ. Έτσι λοιπόν στον Διονύσιο μερικά βασικά στοιχεία του
Χριστιανικού δόγματος είναι τόσο αξεχώριστα πλεγμένα με μία εννοιολογική σκέψη,
ώστε η εννοιολόγηση τής ουσίας τού Θεού κυρίως και του κόσμου πρέπει να
συμπεριληφθεί σαν ένα στοιχείο συγχωνευμένο μίας συγκεκριμένης φιλοσοφίας η οποία καθορίζει μ'έναν ουσιώδη τρόπο και την Χριστιανική σκέψη στα
αντικειμενικά της περιεχόμενα.
Η απάντηση στην ερώτηση που
διατυπώθηκε στον τίτλο "ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης-Ένας Χριστιανός
Πρόκλος;" εξαρτάται απο τον τρόπο και απο το μέτρο σύμφωνα με τα οποία η
στιγμή τού Χριστιανού επραγματοποιήθη σαν μία ενότης συνειδητοποιημένη στην
σύνθεση τών σκέψεων αυτής της Θεολογίας και ενεργοποιήθηκε προσβλέποντας
σ'αυτή.
Στην απάντησή μου δέν ακολουθώ
τον τρόπο της επιχειρηματολογίας, τον άνετο, μυστικιστικό, που χρησιμοποιείται
συνήθως όταν γίνεται αναφορά στην σχέση ανάμεσα στην ελληνική μεταφυσική και
την Χριστιανική Θεολογία, σύμφωνα με τον οποίο η επανάληψη των ελληνικών
φιλοσοφημάτων, η εννοιολόγηση τους και η μορφή της σκέψης που υπάρχει σ'αυτά
και η επανάληψη γενικώς της γλώσσας και των μεταφορών ιδιαιτέρως, είναι μία
τυπική πρόοδος η οποία παραμένει εξωτερική στα περιεχόμενα! Αυτή η κρυμμένη
φοβία για την φιλοσοφία συνδυασμένη με μία πρόθεση κυρίως απολογητική, θα
καθιστούσε τον Διονύσιο έναν Πρόκλο ντυμένο Χριστιανό και η γλώσσα του θα ήταν
μόνον μία επένδυση εξωτερική δανεισμένη απο την φιλοσοφική σκέψη και
τοποθετημένη γύρω απο έναν πυρήνα και γι'αυτόν τον λόγο ακριβώς ουσιαστικώς
διαφορετικό απο αυτή την φιλοσοφία!
Απο μία επιμελή και λεπτομερή
ανάλυση των Θεολογικών και φιλοσοφικών συστατικών στον Διονύσιο, θα αναδυθεί,
όπως πιστεύω, ότι παρά μία κάποια επιλογή των φιλοσοφικών θεμάτων σύμφωνα με τα
ενδιαφέροντά του, και παρά την ασάφειά και τις μειωτικές ερμηνείες ορισμένων
σημείων αναφοράς και παρά μία ενυπάρχουσα κριτική, σιωπηλή ή και φανερή πολλές
φορές των φιλοσοφημάτων που χρησιμοποίησε η σκέψη του Διονυσίου κατανοείται σαν
μία Θεολογία η οποία εκκινεί και καθοδηγείται απο την νεοπλατωνική φιλοσοφία
(και ιδιαιτέρως του Πρόκλου και σε λιγότερο βαθμό του Δαμάσκιου) και είναι
επηρεασμένη απο αυτή στην ουσία της. Αυτό λοιπόν το ιδιαίτερο του στοιχείο
οφείλουμε να το ερμηνεύσουμε ξεκινώντας απο αυτή την φιλοσοφία. Αυτή η εσώτατη
παρουσία του Πρόκλου στον Διονύσιο δέν είναι σημαντική μόνον για έναν αναστοχασμό
στις φιλοσοφικές προϋποθέσεις κάθε Χριστιανικής φιλοσοφίας (οι οποίες
ερμηνεύονται σύμφωνα με το μοντέλλο "η φιλοσοφία θεραπαινίδα της
Θεολογίας) αλλά ακόμη περισσότερο για την ίδια την επιχειρηματολογία του
Χριστιανισμού και για το πράγμα τής σκέψης του κατά την διάρκεια των διαφόρων
ιστορικών εποχών. Διότι ακριβώς η μεγάλης διάρκειας ταύτιση του Διονυσίου με
τον μαθητή των αποστόλων αύξησε όχι μόνον την αυθεντία σχετικά με συγκεκριμένα
θέματα, αλλά και εκείνη των φιλοσοφικών θεμελίων της σκέψης του! Είτε ήταν
γνωστός είτε όχι ο δεσμός τους με την φιλοσοφία του Πρόκλου.
Μία κάλυψη ή μία ελαχιστοποίηση
της υπάρξεως στο "σύμπαν του Διονυσίου" βασικών φιλοσοφικών θεμάτων
και μίας καθαράς φιλοσοφικής γλώσσας-μεγάλης σημασίας ώς πρός τα ίδια τα
περιεχόμενα-μπορούν να βρούν την ανοχή μόνον όσων οπισθοχώρησαν-μερικές φορές
με τον σκοπό της "αυτοάμυνας"-απο μία ριζική θεώρηση της αυθεντικής
μορφής τού νεοπλατωνισμού.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου