Του Enrico Betri.
Και πράγματι ο Παρμενίδης, δηλαδή ο Πλάτων, παίρνοντας για παράδειγμα ακριβώς την υπόθεση την οποία αναίρεσε ο Ζήνων, δηλαδή "εάν τα όντα είναι πολλά" (ει πολλά έστι), ότι πρέπει να υπολογίσουμε "τί συνέπειες θα έχουμε για τα ίδια τα πολλά (τοίς πολλοίς) τόσο σε σχέση μ' αυτά (πρός αυτά), όσο και σε σχέση πρός το έν και για το ένα (τώ ενί), τόσο σε σχέση με αυτό (πρός τε αυτό) όσο και σε σχέση με τα πολλά (πρός τα πολλά), έτσι ώστε έχουμε τελικώς ήδη έναν διαχωρισμό της υπόθεσης σε τέσσερις υπο-υποθέσεις : 1) Τί συμβαίνει στα πολλά σε σχέση με αυτά τα ίδια, 2) τί πράγμα συνεπάγεται για τα πολλά σε σχέση με το Ένα, 3) τί συμπεραίνεται για το ένα σε σχέση με αυτό το ίδιο, 4) τί συμπεραίνεται για το ένα σε σχέση με τα πολλά. Αλλά αμέσως συμπληρώνει: "και άν δέν υπάρχουν πολλά (εί μή έστι πολλά), να εξετάζεις ακόμη ό,τι θα προκύπτει και για το έν και για τα πολλά είτε ώς πρός αυτά τα ίδια είτε ώς πρός την αμοιβαία σχέση τους (πρός άλληλα)" (Παρμ. 136 Α). Έτσι έχουμε πάλι μία υπόθεση αντίθετη της πρώτης, χωρισμένη και αυτή με την σειρά της σε τέσσερις υποθέσεις. Την ίδια άσκηση, συνεχίζει ο Παρμενίδης, πρέπει να κάνουμε, για παράδειγμα, σχετικά με την ομοιότητα, να υποθέσουμε δηλαδή εάν είναι (εί έστιν) και εάν δέν είναι (ει μή έστιν) και να δούμε τί προκύπτει απο την καθεμιά απο τις δύο υποθέσεις (εφ' εκατέρας της υποθέσεως) τόσο για τα ίδια τα πράγματα που είναι αντικείμενο της υποθέσεως (αυτοίς τοις υποτεθείσιν) όσο και για τα άλλα (τοίς άλλοις), όσο και σε σχέση πρός αυτά, όσο και σε σχέση πρός άλληλα. Και το ίδιο πρέπει να κάνουμε ώς πρός την ανομοιότητα, την κίνηση, την ησυχία, την ακινησία, την διαιώνιση, την φθορά, αυτό το ίδιο το Είναι και το μή-είναι, δηλαδή για όλες τις ιδέες, δηλαδή για όλα τα πιθανά ερωτήματα. Αλλά αξίζει τον κόπο να μεταφέρουμε ολόκληρο το κείμενο, διότι αποτελεί την πιό ολοκληρωμένη περιγραφή και την ακριβέστερη έκθεση της πλατωνικής διαλεκτικής: "Με μία λέξη, για οποιοδήποτε, του οποίου θα υποθέσεις κάθε φορά την ύπαρξη ή την ανυπαρξία ή κάθε άλλο προσδιορισμό (και οτιούν άλλο πάθος πάσχοντος), να εξετάζεις ποιές συνέπειες προκύπτουν στην αρχή με το αντικείμενο που θέτουμε, έπειτα σχετικά με τα άλλα ένα προς ένα, για ένα οποιοδήποτε στην αρχή, κατά την εκλογή σου, έπειτα σχετικά με τά άλλα και κατόπιν με όλα μαζί ομοίως. Επίσης και τα άλλα σχετικά με αυτά τα ίδια και με το αντικείμενο που κάθε φορά θα προτιμάς, είτε δέχεσαι πώς υπάρχει, είτε δέχεσαι πώς δέν υπάρχει αυτό που υποθέτεις, αν θέλεις, αφού εξασκηθείς τέλεια, να γίνεις ικανός να διακρίνεις ασφαλώς την πραγματική αλήθεια" (Παρμ. 136 Β-C ).
Γιά κάθε αντικείμενο δηλαδή, πρέπει να διατυπωθούν κατ'αρχάς δύο υποθέσεις, μία θετική και η άλλη αρνητική, σχετική με την ύπαρξη της ή με την κατοχή τής μίας συγκεκριμένης ιδιότητος και στην συνέχεια να διαχωρισθούν κάθε μία απο αυτές τις υποθέσεις σε τέσσερις υπο-υποθέσεις, οι οποίες αφορούν τις συνέπειες που προκύπτουν αντιστοίχως από την μία ή από την άλλη για το ίδιο το αντικείμενο, υπολογισμένα καθένα τους, σε σχέση με αυτό το ίδιο και σε αμοιβαία σχέση. Σ'αυτό συνίσταται το "πέρασμα μέσω όλων των αναιρέσεων" για το οποίο μίλησε στην Πολιτεία, και αυτό είναι αναγκαίο να γίνει για να κατορθώσουμε να διακρίνουμε την αλήθεια, να ανακαλύψουμε δηλαδή την ανυπόθετο αρχή, σύμφωνα με μία οικοδομητική χρήση της διαλεκτικής.
Δέν μας εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός, ότι απέναντι σε ένα έργο τόσο απαιτητικό και απέραντο, ο Πλάτων λέει διά του Σωκράτους: "Η μέθοδος της έρευνας που δείχνεις, Παρμενίδη, είναι δύσκολος και γι'αυτό δέν σε καταλαβαίνω και καλά" και διά του Ζήνωνος "θα ήταν απρέπεια να λέμε τέτοια πράγματα μπροστά σε πολλούς... επειδή οι πολλοί αγνοούν ότι χωρίς αυτή την διεξοδική έρευνα όλων των πραγμάτων και την περιπλάνηση σε όλα, είναι αδύνατο να συναντήσει κάποιος την αλήθεια και να αποκτήσει ακριβή γνώση (εντυχόντα τω αληθεί νούν σχείν)". (Παρμ 136 D-E).
Δέν μας εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός, ότι απέναντι σε ένα έργο τόσο απαιτητικό και απέραντο, ο Πλάτων λέει διά του Σωκράτους: "Η μέθοδος της έρευνας που δείχνεις, Παρμενίδη, είναι δύσκολος και γι'αυτό δέν σε καταλαβαίνω και καλά" και διά του Ζήνωνος "θα ήταν απρέπεια να λέμε τέτοια πράγματα μπροστά σε πολλούς... επειδή οι πολλοί αγνοούν ότι χωρίς αυτή την διεξοδική έρευνα όλων των πραγμάτων και την περιπλάνηση σε όλα, είναι αδύνατο να συναντήσει κάποιος την αλήθεια και να αποκτήσει ακριβή γνώση (εντυχόντα τω αληθεί νούν σχείν)". (Παρμ 136 D-E).
Και ο Παρμενίδης απαντά ότι πρόκειται για ένα τέτοιο και τόσο μεγάλο πλήθος λόγων, που αισθάνομαι μέσα μου μεγάλο φόβο σκεπτόμενος πώς θα χρειαστεί να περάσω πέρα, κολυμπώντας. Και όμως θα προσπαθήσω γιατί πρέπει πράγματι να σας κάνω τη χάρη, αφού είμαστε μεταξύ φίλων. Μήπως είστε της γνώμης καλύτερα, αφού πάρθηκε η απόφαση να παίξουμε αυτό το σοβαρό παιχνίδι (πραγματειώδη παιδείαν), να αρχίσω απο τον εαυτό μου και απο την δική μου υπόθεση, και θέτοντας το ζήτημα του ενός καθαυτό, είτε ότι είναι είτε ότι δέν είναι εν, να εξετάσω εκείνα που αναγκαίως θα προκύψουν;
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου