ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (2)

Συνέχεια από:Δευτέρα, 8 Δεκεμβρίου 2014

ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ-ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΑΔΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ-Η ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΤΟΝ ΘΕΟ-ΕΑΝ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΩΠΑ.

ΕΡΩΤΗΜΑ 30ο,

[29692] Ια q30 α 1 arg 1...

Άρθρο 2.

         

Φαίνεται πώς στον Θεό υπάρχουν περισσότερα απο τρία πρόσωπα. Και πράγματι: 1) Η πολλαπλότης των προσώπων στον Θεό, όπως ελέχθη, δίνεται απο την πολλαπλότητα των σχετικών ιδιοτήτων. Αλλά αυτές, όπως είδαμε, είναι τέσσερις, δηλαδή η πατρότης, η υιότης, η κοινή εκπόρευση και η πρόοδος. Επομένως στον Θεό υπάρχουν τέσσερα πρόσωπα. 2) Στον Θεό η Φύσις δέν διαφέρει απο την θέληση αλλά ούτε και απο την νόηση. Αλλά στον Θεό το πρόσωπο το οποίο σαν αγάπη προοδεύει με την ενέργεια της θελήσεως είναι διαφορετικό απο εκείνο που σαν υιός προοδεύει σαν φυσική πρόοδος (ή γέννησις). Γι'αυτό και εκείνη,η οποία προοδεύει σαν Λόγος με νοητική ενέργεια είναι διαφορετική απο εκείνη που προοδεύει σαν Υιός λόγω γεννήσεως. Και έτσι έχουμε εκ'νέου ότι στον Θεό υπάρχουν περισσότερα απο τρία πρόσωπα [Ας δούμε τον ορισμό της φύσεως απο τον Άγιο Μάξιμο: Θέλημα φασίν είναι φυσικόν, ήγουν θέλησιν, δύναμιν τού κατά φύσιν όντος ορεκτικήν και των ουσιωδών τη φύσει προσόντων συνεκτικήν πάντων ιδιωμάτων. Απο την στιγμή όμως που η υπόσταση ταυτίζεται με το πρόσωπο, τότε το πρόσωπο καθίσταται Φύσις, και συνέχει την ουσία, κάτι που δέν συμβαίνει στην Αγία Τριάδα, διότι οι ιδιότητες των υποστάσεων είναι κοινές, αλλά δέν είναι οι υποστάσεις. Η Φύσις δέν συνέχει την ουσία στην Αγία Τριάδα, διότι δέν υπάρχει ουσία ανυπόστατος].

          3) Στα πλάσματα εκείνα που είναι ανώτερα των άλλων έχουν και έναν μεγαλύτερο αριθμό δυνατοτήτων εσωτερικώς, εν δυνάμει, ενυπάρχοντα! Ο άνθρωπος για παράδειγμα, σε σύγκριση με τα ζώα έχει επιπλέον την αντίληψη και την θέληση. Αλλά ο Θεός είναι απείρως ανώτερος απο τα πλάσματα. Επομένως σ'αυτόν υπάρχει όχι μόνον το πρόσωπο το οποίο προοδεύει με την ενέργεια της θελήσεως και εκείνη που προδεύει με την ενέργεια της νοήσεως αλλά [άπειρες άλλες προοδεύουν] για άπειρους άλλους τρόπους. Γι' αυτό στον Θεό υπάρχει ένας άπειρος αριθμός προσώπων.

          4) Ότι ο Πατήρ κοινωνείται με άπειρο τρόπο παράγοντας ένα Θείο πρόσωπο προέρχεται απο την άπειρη αγάπη του και αγαθότητα. Αλλά και στο Άγιο Πνεύμα υπάρχει μία άπειρη αγαθότης. Γι'αυτό και το Αγιο Πνεύμα δημιουργεί ένα Θείο πρόσωπο και αυτή ένα άλλο, και έτσι στο άπειρο.

          5) Οτιδήποτε περιέχεται σε ένα συγκεκριμένο αριθμό, είναι μετρημένο. Ο αριθμός είναι ένα μέτρο. Αλλά τα Θεία πρόσωπα είναι άμετρα, όπως προκύπτει απο τον Μ.Αθανάσιο: "απέραντος ο Πατήρ, απέραντος ο Υιός απέραντο το Άγιο Πνεύμα". Επομένως δέν περιέχονται στον αριθμό τρία.

          ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ: Λέει ο Άγιος Ιωάννης: "Είναι αυτά τα τρία που δίνουν μαρτυρία στον Ουρανό : ο Πατήρ, ο Λόγος και το Πνεύμα το Άγιο". Και εάν κάποιος ρωτήσει τρία, τι πράγματα; απαντούμε "τρία πρόσωπα", όπως λέει και ο Αυγουστίνος. Γι'αυτό στον Θεό υπάρχουν τρία πρόσωπα.

          ΑΠΑΝΤΩ: Στον Θεό, στηριζόμενοι σ'αυτά που έχουμε πεί, πρέπει να αποδεχθούμε μόνον τρία πρόσωπα. Απεδείχθη πώς τα περισσότερα πρόσωπα είναι περισσότερες υφιστάμενες σχέσεις, οι οποίες είναι πραγματικά διαχωρισμένες μεταξύ τους. Τώρα ανάμεσα στις Θείες σχέσεις δέν υπάρχει πραγματικός διαχωρισμός παρά μόνον λόγω της σχετικής αντιθέσεως. Γι' αυτό δύο σχέσεις σε αντίθεση μεταξύ τους, πρέπει να ανήκουν σε δύο πρόσωπα, και εάν δέν αντιτίθενται ανήκουν αναγκαίως στο ίδιο πρόσωπο. Γι' αυτό η Πατρότης και η Υιότης, καθότι αντιτιθέμενες, αναγκαίως ανήκουν σε δύο διακεκριμένα πρόσωπα. Επομένως ανήκουν η υφιστάμενη, υπάρχουσα, Πατρότης και το πρόσωπο του Πατρός και η υφιστάμενη υιότης και το πρόσωπο του Υιού. Οι άλλες δύο σχέσεις δέν αντιτίθενται ούτε στην μία ούτε στην άλλη, αλλά μόνον μεταξύ τους. Επομένως είναι αδύνατον να ανήκουν και οι δύο στο ίδιο πρόσωπο. Γι'αυτό είναι αναγκαίο  ή η μία να ανήκει και στα δύο αναφερόμενα πρόσωπα ή η μία να ταιριάζει στο πρώτο και η άλλη στο δεύτερο. Δεν είναι δυνατόν όμως να ανήκει η πρόοδος στον Πατέρα και στον Υιό ή και στον έναν μόνον, διότι εάν το πρόσωπο που γεννά και εκείνο που γεννάται προόδευσαν απο το πρόσωπο που εκπορεύει, τότε θα έπρεπε η πρόοδος της νοήσεως να προέρχεται απο την πρόοδο της αγάπης, πράγμα που βρίσκεται σε αντίθεση με όσα είπαμε παραπάνω. Απομένει λοιπόν η εκπόρευση να ανήκει και στο πρόσωπο του Πατρός και σε εκείνο του Υιού καθώς δέν έχει καμμία σχεσιακή αντίθεση ούτε με την πατρότητα ούτε με την υιότητα. Επομένως είναι αναγκαίο η πρόοδος να ταιριάζει σε ένα άλλο πρόσωπο, που ονομάζουμε Άγιο Πνεύμα, το οποίο, όπως είπαμε, προοδεύει σαν αγάπη. Στον Θεό λοιπόν υπάρχουν μόνον τρία πρόσωπα, δηλαδή ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.

          [Ας προσέξουμε ότι οι σχέσεις και η πρόοδος συστήνουν μία άλλη Τριάδα, μέσα στην Τριάδα με τις ιδέες των υποστάσεων, την πατρότητα και την υιότητα, η οποία Τριάδα είναι η Οικονομική Τριάδα, η οποία ενυπάρχει στην προαιώνιο και είναι η μόνη τής οποίας μπορούμε να γνωρίσουμε την ουσία, διότι πρόοδος είναι η ουσία, και η οποία ενσαρκώθη ιδρύοντας την Εκκλησία. Ο όρος ΠΡΟΟΔΟΣ δείχνει την πρόοδο της καταγωγής ολης της πραγματικότητος απο το ΕΝΑ, στην νεοπλατωνική μεταφυσική. Σύμφωνα με τον Πλωτίνο υπάρχουν δύο μορφές ενέργειας ή δραστηριότητος, της ουσίας 1) Η δραστηριότης ή ενέργεια που ανήκει σε ένα όν, 2) η δραστηριότης ή ενέργεια που προέρχεται απο εκείνο το όν. Η πρώτη συμπίπτει με την φύση του όντος, η δεύτερη προέρχεται απο το όν. Αυτή την νεοπλατωνική Μεταφυσική του κτιστού όντος, του Είναι, κόλλησαν στην άκτιστη Αγία Τριάδα, την ταύτισαν και την γνώρισαν στην φανέρωση της, στην οικονομία της σωτηρίας. Ταυτίζοντας τον Πάπα, με το νεοπλατωνικό ΕΝΑ. Η πρώτη ενέργεια του Ενός συμπίπτει με την ελεύθερη αυτοτοποθέτησή του, που είναι η ουσία του υπαρξισμού, με το ότι είναι αιτία του εαυτού του, απόλυτο, ανυπόθετο. Η δεύτερη εμπλέκει μία πρόοδο κάτι άλλου απο το Ένα, καθότι το Ένα τοποθετείται σαν άπειρη δύναμις, ο παντοδύναμος, σαν δύναμις όλων των πραγμάτων. Η πρόοδος λοιπόν  είναι μία ανάγκη που ακολουθεί μία πράξη ελευθερίας. Της ελευθερίας του Ενός που αυτοτοποθετείται. ΕΓΩ ΥΠΑΡΧΩ. Η πράξις, είναι ηθικής φύσεως, και υπάρχει πίσω απο την έννοια της δραστηριότητος και της προόδου, και σημαίνει την δραστηριότητα ή ενέργεια η οποία ξεκινά απο το υποκείμενο και επιστρέφει στο υποκείμενο. Με τον συνδυασμό προόδου και πράξεως κατασκεύασαν την έννοια του προσώπου και της σχέσεως. ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ. Εάν αυτό που επιστρέφει είναι μεγαλύτερο απο αυτό που εξέρχεται έχουμε και το θεάρεστο ΚΕΡΔΟΣ].

          ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: 1. Παρότι οι σχέσεις στον Θεό είναι τέσσερις, παρ'όλα αυτά μία εξ' αυτών, δηλαδή η εκπόρευση ή η εκπνοή καλύτερα, δέν αποδίδεται ξεχωριστά στο πρόσωπο του Πατρός ή σε εκείνο του Υιού, αλλά ανήκει και στα δύο ταυτόχρονα. Και έτσι, παρότι είναι μία σχέση, παρ'όλα αυτά δεν ονομάζεται ιδιότης διότι δέν ανήκει μόνον σ'ένα πρόσωπο. Ενώ αντιθέτως οι τρείς σχέσεις της πατρότητος, υιότητος και προόδου, ονομάζονται προσωπικές ιδιότητες, διότι συστήνουν, οικοδομούν, τα πρόσωπα. Διότι η πατρότης είναι το πρόσωπο του Πατρός, η υιότης είναι το πρόσωπο του Υιού και η πρόοδος είναι το πρόσωπο του εκπορευόμενου Αγίου Πνεύματος [οι σχέσεις λογίζονται καθαρά σαν ιδέες].

          2) Αυτό που προοδεύει νοητικά σαν λόγος ή ρήμα νοητό, προοδεύει διά της ομοιότητος, με τον ίδιο τρόπο αυτού που προοδεύει διά της γεννήσεως. Αντιθέτως η αγάπη, καθότι αγάπη, δέν προοδεύει σαν όμοια της αρχής απο την οποία προοδεύει, (παρότι στον Θεό η αγάπη, καθότι Θεία, είναι συνουσιώδης: γι'αυτό στον Θεό ή εμπόρευση της αγάπης δέν λέγεται γέννηση.

          3) Ο άνθρωπος, υπάρχον σαν ο πιό τέλειος όλων των άλλων ζώων, έχει, σε σύγκριση μαζί τους, έναν μεγαλύτερο αριθμό ενδιάθετων λειτουργιών, μόνον διότι αυτή η τελειότης προέρχεται απο μία σύνθεση στοιχείων. Γι'αυτό οι άγγελοι οι οποίοι είναι πιό τέλειοι του ανθρώπου, αλλά και πιό απλοί, έχουν έναν μικρότερο αριθμό ενδιάθετων λειτουργιών, καθότι δέν υπάρχει σ'αυτούς ούτε η φαντασία, ούτε η αίσθηση ούτε κάποια άλλη λειτουργία γενικώς. Στον Θεό αντιθέτως δέν υπάρχει παρά μόνον μία λειτουργία,η οποία είναι η ουσία του. Πώς όμως υπάρχουν δύο ξεχωριστές πρόοδοι έχει εξηγηθεί ήδη.

          4) Το επιχείρημα θα ίσχυε εάν το Αγιο Πνεύμα είχε μία αγαθότητα αριθμητικώς ξεχωριστή απο τον Πατέρα: διότι τότε θα ήταν αναγκαίο λόγω της αγαθότητος του να παράγει, σαν τον Πατέρα, ένα άλλο Θείο πρόσωπο. Αλλά μία και ταυτόσημη είναι η αγαθότης του Πατρός και του Αγίου Πνεύματος. Και μεταξύ τους δέν υπάρχει άλλη διάκριση παρά εκείνης που οφείλεται στις προσωπικές σχέσεις. Γι'αυτό εκείνη η μοναδική αγαθότης ανήκει στο Αγιο Πνεύμα, σαν προσληφθείσα, και στον Πατέρα σαν αρχή απο την οποία εκοινωνήθη. Αυτή η αντίθεση έπειτα των σχέσεων δέν επιτρέπει να βρίσκεται με την σχέση του Αγίου Πνεύματος εκείνη η σχέση της αρχής αναφορικά με ένα άλλο Θείο πρόσωπο. Διότι είναι αυτό που προοδεύει απο τα άλλα πρόσωπα που μπορούν να είναι στον Θεό.

          5) Εάν υπολογίσουμε αφηρημένα τους αριθμούς, οι οποίοι βρίσκονται μόνον μέσα στον νού, τότε είναι αλήθεια πώς ένας αριθμός που δέν είναι ακαθόριστος μετριέται απο την ενότητα. Εάν όμως υπολογίζεται ο συγκεκριμένος αριθμός των Θείων προσώπων, δέν είναι δυνατόν να δηλώσουμε πώς αυτός μετράται. Διότι όπως θα πούμε στην συνέχεια, το μέγεθος των τριών προσώπων είναι πάντοτε ή ίδια πραγματικότης. Διότι ένα πράγμα δέν μετράται με τον εαυτό του.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.