Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΜΟΝΤΕΡΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ. Το Μοντέρνο Πνεύμα της Ασίας (18)

Συνεχίζεται από Τρίτη, 6 Μαΐου 2014 

Η απομυθοποίηση της ενώσεως των θρησκειών καί τής θρησκειολογίας   

Η πνευματικότητα στην μοντέρνα κοινωνία   

Κεφάλαιο 3 θ
Δημιουργώντας την Θρησκεία της Ανατολής 

Ο σύγχρονος οριενταλισμός
Η αποικιακή γνώση και η νέα συγκριτική επιστήμη της θρησκείας

Η μαγεία της εκκοσμίκευσης γ

Λογική Θρησκεία

Κατά τον 19^ο αιώνα, δυο μεγάλα Βραχμανικά μεταρρυθμιστικά κινήματα  στην  Βόρεια και ανατολική Ινδία, έχοντας τα χαρακτηριστικά ονόματα Brahmo Samaj (σύναξη των Βραχμάνων) και Arya Samaj (σύναξη των Αρίων), προσέλαβαν την ρητορική των χριστιανικών ιεραποστολών, για να καταδικάσουν τις πράξεις των Ινδουιστών ως οπισθοδρομικές, άλογες και γεμάτες δεισιδαιμονίες. Απαίτησαν επίσης να αφαιρεθούν αυτά τα μαγικά στοιχεία τα οποία προστέθηκαν αργότερα στην αυθεντική λογική πίστη, έτσι όπως βρίσκεται στις Βέδες και τα φιλοσοφικά κείμενα στο τέλος των Βεδών, που λέγονται Vendata. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε, πως αυτή η προσπάθεια ήταν μια επίθεση, όχι μόνο κατά της λαϊκής θρησκείας, που την θεωρούσαν μαγεία, αλλά και κατά μιας σειράς πρακτικών που εξασκούσαν Βραχμάνοι και μη-Βραχμάνοι ιερείς. Υπάρχει κάτι περίεργο στον ισχυρισμό ότι η αυθεντική πίστη μπορεί να βρεθεί στις Βέδες, γιατί η αναφορά σε αυτά τα κείμενα μπορεί να είναι μόνο υποθετική, καθώς τα κείμενα αυτά δεν ήταν κωδικοποιημένα, ούτε εύκολα διαθέσιμα σε κύκλους εκτός των Βραχμάνων, όπου κυκλοφορούσαν ως προφορική παράδοση. Μόνο με τις προσπάθειες των οριενταλιστών φιλολόγων να αποκαταστήσουν τα κείμενα αυτά, ξεκινώντας από την εργασία του Friedrich Max Müller στην Rg-Veda, έγιναν τα κείμενα αυτά διαθέσιμα ως αναφορά για τα ινδουιστικά μεταρρυθμιστικά κινήματα. Όπως και στην περίπτωση της Κινέζικης θρησκείας, η αντίθεση των Δυτικών στην θρησκεία και την μαγεία, ήταν χρήσιμη για την διάκριση του ηθικού πυρήνα του εθνικού πολιτισμού από τις πρακτικές που οδήγησαν τον πολιτισμό αυτό στην παρακμή. Το Arya Samaj πήγε μάλιστα τόσο μακριά, ώστε μιμήθηκε την προτεσταντική επίθεση κατά της λατρείας της εικόνας. Μπορεί όμως να βασίστηκε και στις παραδοσιακές θεολογίες, που διακρίνουν μεταξύ nirguna (λατρεία χωρίς ποιότητες και άρα χωρίς αναπαράσταση) και saguna (λατρεία με ποιότητες και άρα με αναπαράσταση). Οι παραδόσεις προσφέρουν μια ποικιλία επιχειρημάτων που εξυπηρετούν την νεωτερικότητα και μπορούν να εφαρμοστούν για νέους σκοπούς.

Στην προσπάθεια μεταρρύθμισης των Ινδουιστών αντιτάχθηκαν με επιτυχία τα βραχμανικά κινήματα, που ήθελαν να διατηρήσουν το παλαιότερο σύστημα ιεραρχίας (sanatana dharma), όπου οι πρακτικές είχαν την καθορισμένη τους θέση, και δεν γινόταν προσπάθεια ξεριζωμού τους. Μπορεί να πει κανείς πως η μεταρρύθμιση αφομοιώθηκε ως μέρος του ιεραρχικού συστήματος του Βραχμανισμού. Η λαϊκή θρησκεία, με ή χωρίς τον Βραχμανισμό, συνεχίζει να ευδοκιμεί στην Ινδία. Η πίστη στις μαγικές δυνάμεις, όπως αυτές που έχει ο θαυματοποιός Sai Baba από την Νότιο Ινδία, είναι πλατιά διαδεδομένη, στηρίζεται από τις ελίτ της Ινδίας, τόσο εντός της χώρας όσο και στο εξωτερικό²². Η μεταρρύθμιση όμως ήταν πολύ πιο επιτυχημένη στον διαχωρισμό των ινδουιστικών από τις μη ινδουιστικές πρακτικές, τοποθετώντας τις εκτός των ορίων του ιεραρχικού συστήματος ή ορίζοντας τις ως θανάσιμη απειλή για το ινδουιστικό dharma. Ιδιαίτερα η Arya Samaj έπαιξε βασικό ρόλο στο καθάρισμα(shuddhi) αυτών που ασκούσαν πρακτικές που ήταν ένα μείγμα ισλαμικών και ινδουιστικών παραδόσεων. Αυτοί που δεν καθάρθηκαν δια μέσου τελετών υπέστησαν εθνική κάθαρση. Την ίδια περίοδο, οι μουσουλμάνοι και οι Sikhs ασκούσαν τις ίδιες πρακτικές στην περιοχή αυτή. Μπορούμε να πούμε πως όλοι ήταν απασχολημένοι με την αποκοπή του πολλαπλού, συμπλεγμένου τρόπου θρησκευτικής ζωής, αντικαθιστώντας τον με καθαρές αντί-συγκρητιστικές ορθοδοξίες και πολιτικό-θρησκευτικές ταυτότητες. Η διαδικασία αυτή που ξεκίνησε στο τέλος του 19^ου αιώνα, ήταν μέρος της διαδικασίας σχηματισμού του έθνους, που κατέληξε στον διαχωρισμό της Ινδίας και του Πακιστάν. Η διάκριση σε αληθινή και ψεύτικη θρησκεία, σε συνδυασμό με μοντέρνες πολιτικές δυνάμεις, κυρίως την πολιτική των αριθμών, δημιούργησε τα πογκρόμ, κατά τα οποία διώχτηκαν όσοι είχαν εσφαλμένη πίστη, και για τον λόγο αυτό ήταν λάθος άνθρωποι.

Στην Κίνα, η διαδικασία δημιουργίας της μοντέρνας, εθνικής θρησκείας, δεν βασίστηκε σε κατηγορίες πλειοψηφίας και μειονότητας, αλλά στην αντίθεση μεταξύ μορφωμένων ελίτ και αμόρφωτων, λαϊκών μαζών. Οι εκμοντερνιστές έπρεπε να απομακρύνουν τα εμπόδια που έθετε η παράδοση. Η θρησκεία δεν προοριζόταν να απομακρυνθεί, μόνο τα στοιχεία που θεωρούνταν δεισιδαιμονίες. Κατά τα μέσα του 20^ου αιώνα, το κομμουνιστικό κόμμα συνέχισε την εκστρατεία εναντίον των λαϊκών πεποιθήσεων, παρόλο που ισχυριζόταν ότι είναι προστάτης των λαϊκών μαζών.

Ο δεδηλωμένος σκοπός των μεταρρυθμιστών στην δυναστεία των Qing ήταν η απώθηση της δεισιδαιμονίας. Σε αυτόν όμως αντιτάχθηκε αυτό που ο Prasenjit Duara ονόμασε «σύλλογοι λύτρωσης». Στους συλλόγους αυτούς θα μπορούσε να βρει κανείς χιλιαστικές πεποιθήσεις και «μαγικές» πρακτικές, προς τις οποίες οι Κινέζοι μεταρρυθμιστές ήταν τόσο αντίθετοι. Υπήρχαν χιλιάδες τέτοιοι σύλλογοι, όπως Daodehui(Ηθικός σύλλογος), Hongwanzihui (Σύλλογος της κόκκινης σβάστικας), Yiguandao (Δρόμος για την διείσδυση στην ενότητα). Όπως το παρουσιάζει ο Duara, οι σύλλογοι λύτρωσης: «προήλθαν ξεκάθαρα από την κινέζικη ιστορική παράδοση, που είχε ως χαρακτηριστικό της την αποκοπή και τον συγκρητισμό»²³. Οι σύλλογοι αυτοί υπέστησαν καταπιέσεις στην Κίνα, γιατί στο προτεκτοράτο Manchukuo ζητούσαν συχνά στήριξη από τους Ιάπωνες (που τους αποδέχονταν)²⁴. Μετά τον πόλεμο, και με την εμφάνιση του ενωμένου (κομμουνιστικού) κράτους στο κεντρικό έδαφος της Κίνας, η δίωξη των συλλόγων αυτών ήταν βίαιη. Και στην Taiwan απαγορεύτηκαν επίσης.

 Συνεχίζεται

Αμέθυστος.